خشکسالی به عنوان یک معضل جهانی
تعریف خشکسالی
براساس تحقیقات بین‌المللی انجام شده 150 تعریف برای خشکسالی وجود دارد ولی در کل به دوره کم آبی یک منطقه، گفته می‌شود. این پدیده همیشه برحسب یک منطقه خاص سنجیده می‌شود و ویژگی‌های آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. دوره امتداد خشکی می‌تواند از چند ماه تا چند سال طول بکشد. این اتفاق پیچیده و زیان‌بار، بر روی فعالیت‌های انسانی و فرآیندهای زیستی تأثیرگذار بوده و شاخص‌های متفاوتی برای این امر وجود دارد تا برآوردهای گوناگونی را به همراه داشته باشد.
خشکسالی موجب عدم توازن سطح آب و درنتیجه کمبود آب، نابودی گیاهان، کم شدن شدت آب (مخصوصاً در نیروگاه‌ها برق آبی) و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی می‌شود. این پدیده هنگامی اتفاق می‌افتد که تبخیر آب بیشتر از میزان آب دریافتی باشد. این پدیده جدی‌ترین مسئله برای کشاورزان در سراسر دنیا بوده است.
این پدیده جهانی به سه دسته تقسیم می‌شود، خشکسالی هیدرولوژیکی، خشکسالی زراعی و خشکسالی اقتصادی-اجتماعی. خشکسالی هیدرولوژیکی با پیامدهای کمبود دوره‌ای بارش‌ها بر ذخایر آبی کره زمین ارتباط دارد و شدت این نوع خشکسالی براساس حوضه آبریز تعریف می‌شود. در خشکسالی زراعی باید تمامی عوامل موثر بر روی رشد گیاه از ابتدا تا دوران بلوغ را براساس شرایط کم آبی مورد بررسی قرار گیرد. خشکسالی اقتصادی-اجتماعی به بررسی میزان عرضه و تقاضای برخی کالاهای مرتبط با کم‌آبی و خشکسالی زراعی می‌پردازد. خشکسالی اقتصادی-اجتماعی هنگامی رخ می‌دهد که تقاضا برای آب بیشتر از عرضه آن بوده و درنتیجه منابع آب دچار کمبود فاحش خواهد شد.
خطر خشکسالی برای همه جوامع
خشکسالی و تغییرات آب و هوایی
تغییرات آب و هوایی یا به اصطلاح تغییر اقلیم، به هرگونه تغییر در الگوهای آب و هوایی و همچنین تغییر در وضعیت میانگین آن‌ها گفته می‌شود. این تغییرات در یک مدت طولانی می‌توانند کل اقلیم جهانی را تحت تأثیر خود قرار دهند. تغییرات آب و هوایی نشانگر تغییرات اتمسفر زمین و پیامدهای ناشی از آن می‌باشد.
اینگونه تغییرات در نتیجه فرآیندهای گوناگونی نظیر فرآیندهای دینامیک کره زمین، فعالیت‌های انسانی و یا عوامل بیرونی مانند تابش نور خورشید، اتفاق می‌افتد. عوامل بیرونی که بر روی تغییر اقلیم موثر هستند، نیروهای اقلیمی نامیده می‌شوند. شدت تابش نور خورشید، انحراف زمین از مدار حرکت و افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای جزو نیروهای اقلیمی هستند. پیامدهای ناشی از تغییرات آب و هوایی برحسب شرایط متغیر بوده و می‌تواند باعث افزایش و یا کاهش عوامل درونی موثر بر روی آن شود. تغییرات درونی در اقلیم‌های با سرعت بسیار کمی رخ می‌دهند زیرا با توجه به گستردگی اقلیمی کره زمین، حرکت به سوی فرایش و خشکسالی به کندی رخ می‌دهد.
یکی از نتایج اصلی تغییر اقلیم، خشکسالی است. امروزه بزرگترین چالش کشاورزان بحث تغییرات آب و هوایی می‌باشد. در حال حاضر کشورهای پیشرفته و حتی کشورهای در حال توسعه به دنبال راهی برای جلوگیری یا کاهش پیامدهای این اتفاق هستند. اصطلاح تغییر اقلیم با عنوان “گرم شدن کره زمین” نیز شناخته می‌شود. گرم شدن کره زمین ناشی از فعالیت‌های انسان می‌باشد. ولی تغییر در آب و هوا می‌تواند ناشی از فعالیت‌های طبیعی کره زمین نیز باشد. در کل تغییرات آب و هوایی به عواملی که موجب گرم شدن کره زمین و هرگونه تغییری که باعث افزایش سطح گازهای گلخانه‌ای شود، گفته می‌شود.
خشکسالی به عنوان یک معضل جهانی
برگرداندن آب فاضلاب به چرخه مصرف برای جبران خشکسالی
به فرآیندی که آب فضلاب به یک آب با قابلیت استفاده و یا قابل رهاسازی در محیط بدون هیچ‌گونه خطری برای آن، تصفیه فاضلاب می‌گویند. یکی از راه‌های جلوگیری از کمبود آب و جبران خشکسالی استفاده از آب‌های تصفیه شده می‌باشد. فاضلاب‌ها یک راه عمده برای تأمین آب سالم به شمار می‌روند. فاضلاب‌های خانه‌ها یا ساختمان‌های اداری جدا از فاضلاب دستشویی آن‌ها قابل بازیافت و تصفیه هستند و به آن‌ها آب خاکستری گفته می‌شود. این آب‌ها در اثر فعالیت‌های روزمره نظیر شستشو، حمام و غیره ایجاد می‌شوند.
این نوع فاضلاب‌های تصفیه شده برای مصارف غیر خانگی مانند کشاورزی، آبیاری فضای سبز شهرها، نیاز کارخانه‌ها، نیاز دامداری‌ها و غیره استفاده می‌شود. آب‌های خاکستری می‌توانند در حدود 90 درصد نیاز کشور به آب را تأمین نمایند. با پیشرفت تکنولوژی در عصر حاضر استفاده از آب‌های خاکستری تصفیه شده با رعایت اصول بهداشتی به عنوان آب شیرین نیز امکان پذیر بوده و در طی چندسال آینده این کار نیز انجام می‌شود.
روش‌های تصفیه فاضلاب و جلوگیری از خشکسالی
شبکه مدرن جمع آوری فاضلاب‌ها
از مهم‌ترین مسائل در حوزه مدیریت شهری و خشکسالی، تصفیه و نگهداری فاضلاب‌ها و حفظ محیط زیست می‌باشد. شبکه تصفیه فاضلاب به روش جمع‌آوری و انتقال فاضلاب‌های خانگی و غیرخانگی به درون انبارها و تصفیه‌خانه‌ها گفته می‌شود. جمع‌آوری فاضلاب‌ها به دور روش قابل انجام است. روش اول، به روش درهم معروف می‌باشد به این صورت است. که از یک رشته فاضلاب برای جمع‌آوری آب‌های سطحی و فاضلاب‌های خانگی استفاده می‌شود. روش دوم، روش مجزا نام دارد. و از دو رشته فاضلاب، یکی برای آب‌های سطحی و یکی برای فاضلاب‌های خانگی استفاده می‌شود. هزینه فاضلاب درهم از نوع مجزا کمتر می‌باشد.
در روش‌های مدرن شبکه فضلاب، جمع‌آوری فاضلاب‌های به چهار روش انجام می‌گیرد که شامل؛
- سیستم فاضلاب‌رو ثقلی با قطر کوچک: در اینگونه فاضلاب‌ها نیز از شیب زمین برای انتقال فاضلاب استفاده می‌شود. البته باید توجه داشت در این روش قبل از شروع سیستم فاضلاب‌رو ثقلی یک مخزن سپتیک قرار می‌گیرد. لوله‌های به کار رفته در این روش از جنس پلاستیک و بسیار سبک می‌باشند و عمدتاً در عمق کم قرار می‌گیرند.
- شبکه جمع‌آوری فاضلاب تحت فشار(PSS): در این روش به جای استفاده از ثقل و شیب از نیروی تولید شده توسط پمپ‌ها استفاده می‌شود. بر اساس اینکه از نیروی ثقل تبعیت نمی‌کند پس جایگذاری لوله‌های فاضلاب می‌تواند بدون توجه به شیب زمین در ترانشه‌ها قرار گیرند.
- شبکه‌های تحت خلأ (مکشی): این نوع شبکه‌های فاضلاب، فاضلاب‌ها را با یک مکش و ایجاد خلأ به مکان دیگر انتقال می‌دهند. در اینگونه شبکه‌ها، فاضلاب به صورت ثقلی از محل تولید به محل انبار منتقل می‌شود.
- شبکه‌های ساده شده: در اینگونه شبکه‌های فاضلاب، حداقل قطر و پوشش روی لوله‌ها کاسته شده و شیب برمبنای تنش برشی و نیروی کششی تنظیم می‌شود. شبکه‌های ساده شده فاضلاب، لوله‌های فاضلاب ممکن است در پیاده‌روها نصب شوند. تا از بار ترافیکی بر روی آن‌ها کاسته شود.
تصفیه فاضلاب‌ها و استفاده دوباره از آن‌ها
نحوه انتقال و تصفیه فاضلاب‌های خانگی، بیمارستانی و صنعتی
تصفیه فاضلاب کمک شایانی به امر خشکسالی خواهد کرد. تصفیه فاضلاب‌های خانگی همان فاضلاب‌های بهداشتی انسانی می‌باشد. اینگونه فاضلاب‌ها به منظور کاهش اثرات زیان‌بار در محیط زیست و همچنین استفاده مجدد از آن‌ها باید تصفیه شوند. این فاضلاب‌ها شامل فاضلاب سیاه (توالت) و فاضلاب خاکستری (شستشو و حمام و …) هستند. اینگونه فاضلاب‌ها بعد از تصفیه در آبیاری فضای سبز شهرها، شستشوی سطوح، استفاده در فلاش تانک و غیره استفاده می‌شود.
فاضلاب‌های بیمارستانی به علت وجود پاتوژن‌های خاص، فلزات سنگین، ترکیبات کلردار و شیمیایی در آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. فرآیند تصفیه استفاده شده در بیمارستان‌ها به نوع فاضلاب تولیدی آن‌ها بستگی دارد. به طور کلی این فرآیندها از یک حوضچه ساده هواددهی تا رآکتورهای بزرگ بیولوژیکی و شیمیایی متغیر می‌باشد. در بین همه فرآیندهای تفصیه فاضلاب بیمارستانی، فرآیندهای لجن فعال بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. تصفیه فاضلاب‌های بیمارستان به منظور کاهش خطرات آن‌ها برای محیط زیست و آب‌های زیرزمینی خواهد بود.
فاضلاب‌های صنعتی نیز مانند فاضلاب‌های بیمارستانی دارای املاح خاص و خطرناکی هستند. تصفیه فاضلاب‌های صنعتی بسته به نوع املاح و مواد شیمیایی موجود در آن‌ها متفاوت می‌باشد. کارخانه‌جات صنعتی باید توجه داشته باشند. که با تصفیه نکردن فاضلاب‌های خود و رهاسازی آن‌ها در محیط زیست. موجب ایجاد خطرات جبران ناپذیری برای انسان‌ها و دیگر موجودات زنده خواهند شد. در بعضی از صنایع می‌توانند پسآب تصفیه شده خود را دوباره مورد استفاده قرار دهند.
خدمات مرتبط :
مطالب مرتبط:
1 دیدگاه