تاثیرات مخرب سدسازی بر محیط زیست و زندگی موجودات زنده

به نظر می رسد عملیات سدسازی سازگار با محیط زیست است، اما با یک نگاه دقیق تر و چشم اندازی چند ده ساله می توان به تاثیرات مخرب سدسازی پی برد. مخازن آبی به طور معمول برای تأمین منافع مردم ایجاد می شوند، اما طغیان و تجمع آب مخازن نه تنها در مخازن و اطراف آن، بلکه در پایین دست سد نیز تأثیر نامطلوبی بر زندگی مردم، حیات وحش و محیط زیست می گذارد. در ادامه به بخشی از این تاثیرات مضر اشاره خواهیم کرد.

2. سدها اکوسیستم ها را تغییر می دهند

از آنجا که سدها آب را مسدود می کنند، هم بر اکوسیستم ها و هم بر کیفیت زندگی افراد در پایین دست تأثیر می گذارند. اکوسیستم های پایین دست نه تنها به آب بلکه به رسوبات نیز متکی هستند. با جمع شدن مواد جامد در یک مخزن، حاصل خیزی زمین های پایین دست کمتر می شوند و بستر رودخانه های بالا دست عمیق تر شده و فرسایش می یابند. همچنین جابه جایی جوامع انسانی، جاری شدن سیل، از بین رفتن پوشش گیاهی و مهاجرت حیوانات بر اثر تخریب زیستگاه ها، از دیگر تاثیرات مخرب سدسازی است.

2. سدها تنوع زیستی را کاهش داده و باعث انقراض موجودات می شوند

گونه های آبزی به ویژه ماهی ها، در برابر اثرات احداث سد آسیب پذیر هستند. بسیاری از گونه های ماهی، نیازمند حرکت آزادانه در رودخانه ها در جهت جستجوی غذا یا بازگشت به محل تولد هستند. به همین دلیل گونه های مهاجر به خاطر وجود سدها به شدت تحت تأثیر قرار می گیرند. خطر کاهش تنوع زیستی به ویژه برای حیواناتی که در آستانه انقراض هستند بسیار مخرب است و نه تنها گونه های آبزی، بلکه حیوانات مربوط به زیستگاه های وابسته به حوزه آبی اطراف سد و پایین دست را نیز تهدید می کند.

تاثیر سدسازی بر خشکسالی پایین دست

3. سدها سبب تغییر اقلیم می شوند

با پر شدن مخازن، جنگل های بالادست سیلاب می شوند. و عملکرد آنها به عنوان یک حذف کننده کربن از جو، از بین می رود. با غرق شدن پوشش گیاهی در آب پشت سد، عمل تجزیه بافت گیاهان در آب آغاز شده. که این امر سبب رها شدن گاز متان (گاز گلخانه ای قوی) می شود. بدین ترتیب، این اتفاق باعث می شود مخازن سدی به عنوان منبع انتشار گازهای گلخانه ای عمل کرده. و سبب تغییرات رژیم آب و هوایی شوند. در پی تاثیرات مخرب سدسازی، تغییر آب و هوا و خشکسالی مکرر و طولانی مدت باعث می شود. که سدها آب کمی ذخیره کنند و در نتیجه تولید برق کمتری صورت بگیرد.

تاثیرات مخرب سدسازی بر تغییرات آب و هوایی

4- سدها کیفیت آب را کاهش می دهند

مخازن سدی عناصر معدنی و شیمیایی را که از زمین های اطراف به آب وارد شده اند. به دام می اندازد. علاوه بر این، در برخی از کشورها، فاضلاب نیز مستقیماً به این مخازن جریان می یابد. این نوع آلودگی می تواند منجر به رشد جلبک شود که اکسیژن آب را می مکد. و آن را اسیدی می کند. از طرفی آب ساکن در مخازن سدی، در بالا گرم و در پایین سرد است. در حالی که آب گرم باعث رشد جلبک های مضر می شود. آب سرد حاوی غلظت های معدنی بسیار مضر است. با این شرایط ممکن است در بعضی موارد، آب موجود در مخازن سدی از چنان کیفیت بدی برخوردار شوند. که حتی برای نوشیدن نیز مناسب نباشند.

5. سدها آب را هدر می دهند

از آنجا که در سدها سطح بیشتری از آب در معرض آفتاب قرار می گیرد. این مخازن منجر به تبخیر بیشتر می شوند. هر ساله حداقل 7٪ از مقدار کل آب شیرین مورد نیاز برای فعالیت های انسانی از مخازن سدی جهان تبخیر می شود. این اتفاق در بخش های گرمسیری بیشتر از سایر مناطق است. و این دقیقا نقطه مقابل اهداف احداث سد در این مناطق می باشد.

افزایش سطح تبخیر با سدسازی

پس چاره چیست؟

بسیاری از طرفداران محیط زیست توافق دارند برای جلوگیری از تاثیرات مخرب سدسازی، سایر انرژی های تجدید پذیر مانند خورشید و باد می توانند برق پاک را با هزینه زیست محیطی بسیار پایین تری تأمین کنند.